Chi họ Trịnh

Đây là Chi họ ngoại Lê Lợi, một trong những Chi họ lâu đời, có gia phả ghi chép rõ ràng, sớm nhất của dòng họ Trịnh từ thế kỷ 13 đến nay (khoảng 800 năm).

Theo tư liệu chính thống từ gia phả ghi chép, nơi phát tích của Chi họ Trịnh Khả là làng Giang Đông, xã Vĩnh Hòa, tên cũ là làng Kim Bôi thuộc tổng Sóc Sơn, nay là huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Từ làng Giang Đông, Chi họ đã di chuyển đến nhiều nơi khác trong tỉnh và các tỉnh. Trong đó có một bộ phận quan trọng chuyển đến định cư ở thôn Cự Đà, vùng Tả Thanh Oai từ thế kỷ 15, thuộc tỉnh Hà Tây.

Theo lịch sử và truyền thuyết thì Chi họ Trịnh làng Hổ Bái có từ rất sớm; là một trong những địa danh phát tích của họ Trịnh. Nhưng gia phả của chi họ ghi Trịnh Cảnh Khuất sống vào triều Hồ, tức là từ đầu thế kỷ 15. Chi họ từ khi phân chia đã có quá trình phát triển độc lập. Sau này gia phả ghi chép lại. Khung thế thứ của Chi họ đã ghi đến đời thứ 19 kể từ ông tổ Chi họ là Trịnh Cảnh Khuất.

Gia phả của Chi họ ghi rõ nguồn gốc tổ tiên từ Sóc Sơn – Biện Thượng – Thanh Hóa. Cụ Tổ chi họ đến lập cư ở làng Cói Thái Đường xã Mai Lâm, huyện Đông Ngàn thuộc vùng ven đô Thăng Long từ đời Lê Thánh Tông, tức là vào năm 1469. Đến nay, gia phả của Chi họ đã ghi chép chi tiết đầy đủ đến đời thứ 19. Chỉ xin nêu đại diện cho mỗi thế hệ, không ghi hết được con cháu trong Chi họ.

Cụ Trịnh Minh Triết đến lập cư ở làng Gốm, tức thôn Phú Thị nay thuộc xã Sơn Đông huyện Lập Thạch tỉnh Vĩnh Phúc từ giữa thế kỷ 15, thời Lê Sơ, vốn có nguồn gốc từ làng Sóc Sơn – Thanh Hóa.

Lạng Sơn là địa danh có nhiều con cháu họ Trịnh đến lập nghiệp sinh sống từ cuối thế kỷ 19. Tập trung nhất là ở Khâu Ôn,Đồng Mỏ, thành phố Lạng Sơn, ở Yên Lãng, Thất Khê… Phần đông là hậu duệ Trịnh Bình từ Bắc Ninh, Bắc Giang chuyển đến.

Tỉnh Nghệ An là địa danh có con cháu họ Trịnh đến sinh sống vào thế kỷ 17-18, phần lớn thuộc chi họ chúa.

Ở các tỉnh miền núi Bắc Bộ đều có con cháu họ Trịnh sinh sống, nhưng rải rác, lẻ tẻ mới chuyển đến công tác hoặc chạy loạn hồi cuối thế kỷ 19. Vì vậy, phải đổi tên họ như ở Yên Quảng -Quảng Ninh. Các tỉnh Cao Bằng, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình… đều có con cháu họ Trịnh sinh sống.

Ở phần đất phương Nam nước Đại Việt, con cháu họ Trịnh ít hơn, nhưng ở nhiều nơi cũng hình thành những nhánh, chi nhánh họ Trịnh sống thành từng làng xã tập trung, có nhà thờ họ, con cháu đông đúc, sinh hoạt họ rất có nề nếp từ rất sớm. Song phần lớn là ở phân tán trên khắp địa bàn các tỉnh từ Quảng Bình đến đất mũi Hà Tiên.

Họ Trịnh Việt Nam đã xuất hiện rất sớm, từ thời các vua Hùng dựng nước , có lịch sử hình thành và phát triển, nguồn gốc tổ tiên, trong đó con người gắn với địa danh cụ thể