Sách và tư liệu

Các chúa Trịnh cùng với vương triều Lê – Trịnh xuất hiện trong lịch sử nước ta ở ba thế kỷ XVI, XVII và XVIII là một hiện tượng đặc biệt chưa từng có trong lịch sử phong kiến nước ta. Có vua Lê và chúa Trịnh cùng cầm quyền cai trị đất nước.

Chúa Trịnh có công hay không có công đối với dân tộc, hãy để cho thời gian và các sử gia đánh giá. Chỉ biết rằng họ Trịnh là một dòng tộc lớn, chẳng những có 11 vị Chúa mà còn có nhiều người đỗ đạt, nhiều người làm quan to và đặc biệt có nhiều người là nhà thơ nổi tiếng, cả về Hán lẫn Nôm. Vì thế việc nghiên cứu dòng họ Trịnh thời Trung Hưng là một việc làm cần thiết.

– Những tư liệu lịch sử, các gia phả của các chi, phái, cành, nhánh, chi nhánh họ Trịnh, những tư liệu khác có liên quan:

Đây là thời kỳ đặc biệt, có lúc có 2 triều đại song song đan xen nhau, cũng là thời kỳ đất nước có nhiều biến động lớn lao, sôi động nhất trong lịch sử nước Đại Việt. Song về thực chất, triều Mạc chỉ là phụ triều, không phải là triều đại chính thống (chính sử đã khẳng định).

Cuốn sách “Họ Trịnh và Thăng Long” chỉ khoảng 200 trang nhưng 2 tác giả Bình Di và Quang Vũ đã bỏ nhiều công sức sưu tầm, nghiên cứu và biên soạn để cho người đọc thấy được dòng họ Trịnh trong lịch sử đối với đất Thăng Long

Hữu xạ tự nhiên hương! Người xưa đã chiêm nghiệm và đúc kết, ở đâu có cản bất kể là núi cao hay biển rộng khắc có người tìm đến chiêm ngưỡng. Quanh thành Hà Nội xưa cũng vậy, nơi đâu có cảnh đẹp là nơi đó in dấu ấn của tao nhân mặc khách, như núi Tử Trầm nằm khiêm tốn giữa bãi đồng bằng đã được vua Lê chúa Trịnh lựa chọn để xây dựng hành cung. Hay như Nam Thiên đệ nhất động, tiếng tăm vang khắp trời Nam thì chắc hẳn ai mới nghe cũng muốn một lần đặt chân tới.

Trịnh Kiểm lên nắm binh quyền, cho rút hết quân về Thanh Hóa, lập hành điện ở đồn Vạn Lại cho vua ở, chiêu mộ hào kiệt, luyện tập binh sĩ, tích trữ lương thảo. Có nhiều danh sĩ như Phùng Khắc Khoan (Trạng Bùng), Lương Hữu Khánh tìm vào giúp. Giang sơn chia hai:

Trịnh Kiểm người làng Sóc Sơn, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá. Truyện kể rằng: Trịnh Kiểm mồ côi cha từ nhỏ, nhà nghèo hai mẹ con rau cháo nuôi nhau, khi mẹ đã già thì Kiểm đi làm thuê, gánh mướn nuôi mẹ. Một hôm đi làm về, không thấy mẹ, Kiểm bổ đi tìm đến sáng thì được tin mẹ anh đã chết đuối ở vực gần nhà, khi ra vực, Kiểm thấy mối đã đùn thành gò rồi, Kiểm buồn lắm bỏ làng ra đi, vào nương nhờ làm gia tướng cho thái phó Nguyễn Kim.

Nguyễn Kim quê ở Gia Miêu, Tống Sơn, Hà Trung, Thanh Hóa, là con của Trừng quốc công Nguyễn Hoàng Dụ đã từng giúp vua Lê Tương Dực khởi binh ở Thanh Hóa lật đổ Lê Uy Mục, nhân đó được phong là Thái phó Trừng quốc công.

Từ rất xa xưa trước Công nguyên, họ Trịnh nước ta ở Thanh Hoá, sau đó lan toả ra cả nước.