Kết nối gia phả

Gia đình được xem như là một xã hội vi mô, thu nhỏ, là tổ chức tế bào của xã hội, là nhân tố thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Xã hội Việt Nam với nền văn minh lúa nước từ lâu đã sống định cư và lấy gia đình làm đơn vị gốc. Trải bao biến thiên của lịch sử, cho đến tận ngày nay, trên con đường đổi mới và tiếp cận với văn hóa phương Tây, gia đình Việt Nam vẫn gắn chặt với làng, bản, khối phố, và với nước. Được như thế là vì, chúng ta đã có một nền văn hóa gia đình ở Việt Nam.

Trong điều kiện kinh tế – xã hội hiện nay, các giá trị cơ bản của văn hóa làng, xã như gia đình, dòng họ đang giảm dần ý nghĩa đối với một bộ phận người dân.

Ở Việt Nam, dòng họ bền vững trong nếp sống cộng đồng. Lịch sử của một làng có khi từ một gia đình sinh cơ lập nghiệp. Gia đình lớn dần thành chi, thành phái.

Người Trung Quốc có 926 họ, người Hàn Quốc có 274 họ, người Anh có khoảng 16.000 họ, người Nhật dẫn đầu thế giới 100.000 họ. Còn việc xác định có bao nhiêu dòng họ ở Việt Nam là một công việc khó khăn. Nhiều con số khác nhau đã được đưa ra 202, 300, 191. Ngay cả khi công tác điều tra dân số được tiến hành một cách thật khoa học, đồng bộ thì kết quả điều tra này cũng chỉ có giá trị ở mức độ nhất định.

Đầu thời Trung hưng, từ khi Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm cử Đoan Quận Công Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thận Hoá sau kiêm cả Quảng Nam, đời sau nối nhau giữ việc quân tự đặt quan lại, mở mang trông coi xứ đằng Trong Họ Nguyễn cát cứ một phương..

Vào các triều đại Lý, Trần, trước thế kỷ 12 sau công nguyên, ở Việt Nam đã bắt đầu có ghi chép gia phả. Cuốn gia phả sớm nhất của họ Trịnh cũng được xuất hiện trong thời kỳ này. Sau đó, các Chi họ đều có gia phả ghi chép những sự việc của Chi họ mình.

Dòng họ: Là các thế hệ nối tiếp nhau nhiều đời, có cùng chung một nguồn gốc tổ tiên. Họ Trịnh cũng chính là dòng họ Trịnh. Đây là một sự thực rút ra từ ghi chép gia phả của các Chi họ và là quan hệ huyết thống gần gũi trong họ.

Một chi họ Trịnh lớn lan toả trên địa bàn 2 tỉnh: Thái Bình, Nam Định và 4 huyện: Vũ Thư, Mỹ Lộc, Nam Trực và Xuân Trường với 21 đời, 3065 đinh. Đó là chi họ Trịnh thờ Cụ Tổ Trịnh Thái Bảo Quốc Công.

Năm 2002 ông trưởng họ Trịnh ở Bố Hạ – Yên Thế có nhờ tôi xem hộ một cuốn sách cũ, chép tay mới tìm thấy ở một chiếc ống tre do các cụ cất đi đã lâu. Cuốn sách này khổ rộng chừng 15 x 27. Giấy bản cũ, chữ Hán chép tay, chân phương, nét thanh tú, đẹp đẽ. Tôi xem qua sách và cho ông biết đó là cuốn gia phả của họ Trịnh có giá trị. Ông trưởng họ Trịnh đã photocopy nhờ tôi đọc dịch ra tiếng Việt. Nhân đây, xin được giới thiệu về cuốn gia phả này trong hội nghị Thông báo về Hán Nôm.