02/04/2015 10:39:21 | Print

Vào các triều đại Lý, Trần, trước thế kỷ 12 sau công nguyên, ở Việt Nam đã bắt đầu có ghi chép gia phả. Cuốn gia phả sớm nhất của họ Trịnh cũng được xuất hiện trong thời kỳ này. Sau đó, các Chi họ đều có gia phả ghi chép những sự việc của Chi họ mình.

Đến nay, chưa phát hiện cuốn gia phả chung của dòng họ, nhưng gia phả của các Chi họ đều có sự nhất quán về nguồn gốc. Có gia phả việc nghiên cứu tìm hiểu về nguồn gốc tổ tiên có nhiều thuận lợi. Nội dung của gia phả có những chi tiết cho phép tìm hiểu ngược lên nhiều đời ở một số mặt trước lúc chưa có gia phả ghi chép. Đó là những lời căn dặn của ông bà tổ tiên được truyền miệng từ đời này đến đời khác cho con cháu và được gia phả tổng hợp ghi chép lại. Trong ý thức của người biên soạn gia phả cũng mong muốn ghi chép và hệ thống được những truyền thống tốt đẹp của ông cha từ đời trước để lại.

Hiện tại đã thu thập được gần 200 đầu cuốn gia phả của các chi phái, cành nhánh, chi nhánh họ Trịnh. Một số cuốn gia phả có từ rất sớm, thuộc những cuốn gia phả đầu tiên ở nước ta, chỉ sau Ngọc phả, Ngọc điệp triều Lý. Các cuốn gia phả đã ghi chép được một cách đầy đủ, chi tiết các sự việc của dòng họ trong phạm vi 8 thế kỷ lại đây. Một số cuốn gia phả viết bằng chữ Nôm là chữ của người Việt đã xuất hiện từ thế kỷ 13 và rất thịnh hành ở thế kỷ 15-18. Điều này chứng tỏ gia phả họ Trịnh có từ rất sớm. Một số cuốn gia phả biên soạn muộn hơn viết bằng chữ Hán theo cách soạn lại các sự việc đời trước rồi mới ghit iếp những sự việc tiếp theo. Cũng có nhiều cành nhánh họ Trịnh đã từng có gia phả, nhưng bị thất lạc, hoặc ghi chép không liên tục, và còn nhiều cành nhánh chưa có gia phả, nhưng con cháu sống quần tụ đông đúc, làm ăn thịnh vượng, có nề nếp sinh hoạt dòng tộc và chỉ được nghe ông bà cha mẹ truyền miệng lại nguồn gốc tổ tiên ở Thanh Hóa, nay đang tìm cách viết lại gia phả, tìm về cội nguồn.

Từ nội dung của các cuốn gia phả của từng Chi họ thấy nổi lên rất rõ tính đồng nhất rất cao về nguồn gốc lịch sử, nhưng lại rất độc lập về sự hình thành và sự phát triển của từng Chi họ. Điều này cũng dễ hiểu đối với một họ lớn, có quá trình lâu đời như họ Trịnh, và cho phép khẳng định họ Trịnh Việt Nam có nguồn gốc chung đã chia ra thành 6 Chi họ Trịnh lâu đời, hiện đang sinh sống trên khắp mọi miền đất nước và nhiều nước trên thế giới; Là kết quả của những đợt lan tỏa qua nhiều thế kỷ, hình thành vùng địa lý nhân văn họ Trịnh ngày nay.

Không còn nghi ngờ gì nữa, họ Trịnh đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất sớm, trước công nguyên nhiều thế kỷ, thời các vua Hùng dựng nước và có nguồn gốc lịch sử rõ ràng.Song những ghi chép được có tên tuổi, địa danh và mốc thời gian xa xưa nhất là cụ Hầu tước, Trịnh Thậm ở đất Thủy Chú, là ông tổ 5 đời của bà Trịnh Thị Thương (mẹ vua Lê Lợi). Về sau, ở các triều đại phong kiến đều xuất hiện những danh nhân họ Trịnh, được ghi rõ trong gia phả của các Chi họ gắn với lịch sử của đất nước