02/04/2015 10:40:15 | Print

Như tin đã đưa, khi về làm việc với các ông, bà ở chi họ Trịnh xã Thượng Lâm, huyện Mỹ Đức mới thấy nhiều điều thú vị về những thời gian cuối của Chúa Trịnh Bồng, vị Chúa cuối cùng của 11 đời chúa trong thể chế lưỡng đầu : có vua và có chúa kéo dài 3 thế kỷ 16, 17, 18.

Như tin đã đưa, khi về làm việc với các ông, bà ở chi họ Trịnh xã Thượng Lâm, huyện Mỹ Đức mới thấy nhiều điều thú vị về những thời gian cuối của Chúa Trịnh Bồng, vị Chúa cuối cùng của 11 đời chúa trong thể chế lưỡng đầu : có vua và có chúa kéo dài 3 thế kỷ 16, 17, 18.

Chúng ta đã biết, chúa Trịnh Bồng là con của chúa Trịnh Giang. Sau khi chúa Trịnh Khải( con cả chúa Trịnh Sâm ) tuẫn tiết ở Hoài Đức 1786 ( Trên đường đi về Sơn Tây ). Triều thần nhà Lê tôn phò Trịnh Bồng làm chúa năm 1786. Trong Trịnh Gia Chính phả của Trịnh Như Tấu có ghi: chúa Trịnh Bồng có 4 con giai là: Hiến Quận Công; Tiệp Quận Công; Khiêm Quận Công và Linh Quận Công, khi lên làm chúa thì các con còn rất nhỏ.

Năm 1787, chúa Trịnh Bồng cùng quân sĩ về Cẩm Thủy xây đồn lũy chống quân Tây Sơn, sau đó bị thương. Có tài liệu nói chúa đi về phía Bắc ở miền Cao Bằng, Lạng Sơn rồi mất ở đó; có tài liệu nói từ Cẩm Thủy, sau bị thương, thấy lực lượng không thể khôi phục được thể chế cũ, chúa bỏ đi tu, ngày 14 tháng 4 năm Tân Hợi 1791, chúa mất ở xách Cổ Lũng, Lào ( Xách là một đơn vị hành chính tương tự một tổng, có 5 đến 6 xã ).

Cũng trong Trịnh Gia Chính Phả của Trịnh Như Tấu thì ông Trịnh Tư là con của Trịnh Bồng ( trong 4 người con trai ). Ông Tư có 3 con trai là: Trịnh Thực ( con cả ); Trịnh Đồng và Trịnh Lãm. Khi Gia Long lên ngôi, có sắc phong cho ông là Giám thủ việc tế tự Tiên Vương.

Theo các tài liệu của 2 chi họ Trịnh Thượng Quất và Thượng Lâm, huyện Mỹ Đức thì trước khi Trịnh Bồng làm chúa thì ở Thượng Quất, Mỹ Đức, chúa có 2 con trai là Trịnh Phận và Trịnh Thiên Thủ. Vợ là bà Thứ Phi Đặng Thị Ngọc Phấn. ba mẹ con sống ở quả đồi Thượng, nay là thôn Thượng Quất, xã Hợp Tiến. Khi biết Trịnh Bồng bị thương ở Cẩm Thủy, bà Phấn và con trai Trịnh Thiên Thủ vào tìm chồng, cha nhưng Trịnh Bồng cùng quân sỹ đã rút đi, hai mẹ con quay lại đồi Thượng, nghĩ tới họa trừng phạt cúa kẻ thắng trận, nhất lại là dòng dõi nhà chúa nên bà quyết định vượt sông Đáy, tìm nơi rừng rậm, chằm lầy ít người lui tới để ẩn dật, đó là thôn Xuân Tình, tổng Đạo Tú, phủ Ứng Thiên ( nay là thôn Xuân Tình, xã Đồng Tân, huyện Ứng Hòa). Bà đổi tên con là Trịnh Thiên Thu. Ở thôn Xuân Tình, cụ Thủ lấy vợ là bà Nguyễn Thị Mai, được ít năm hai vợ chồng về sinh sống ở xóm Nội, xã Thượng Lâm. Lúc đầu xóm Nội có tên là Trũng Tình, để kỹ niệm những ngày đã sống ở Xuân Tình, Đồng Tân, Ứng Hòa. Ông Thủ cũng gả một người con của mình là bà Trịnh thị Hằng cho ông Nguyễn Khắc Cẩn ở Xuân Tình để có nhiều điều kiện đi lại, nhớ ơn những ngày gian khó được cưu mang. Hiện họ Trịnh ở Thượng Lâm vẫn coi Xuân Tình là quê ngoại của mình và thường xuyên đi lại.

Hai người con của chúa Trịnh Bồng có Trịnh Phận là con cả sống ở Thượng Quất, con thứ là Trịnh Thiên Thủ sống ở xóm Nội, Thượng Lâm. Cụ Thủ có 6 người con trong đó có 5 con trai nên sự lan tỏa rất lớn, gia phả rất công phu thể hiện trong 2 cuốn Thần phả và Ngọc phả. Số nhân khẩu có trên 500 người ở 5 chi. Mộ phần cụ Trịnh Thiên Thủ được xây cất cẩn thận, kiên cố, hàng năm chị họ Trịnh Thượng Lâm lấy ngày 18 tháng 2, ngày mất của Thái Vương Trịnh Kiểm là ngày giỗ của họ. Một số chi họ Trịnh sống trong xã Thượng Lâm chưa biết rõ nguồn gốc của mình ( 4 chi, số nhân khẩu khoảng 50 người ) cũng nhập sinh hoạt cùng chi họ Trịnh mà nguồn gốc từ chúa Trịnh Bồng. Trong các cuộc chiến tranh vệ quốc, chi họ Trịnh Thượng Lâm có 2 bà mẹ Việt Nam anh hùng, 23 liệt sỹ. Đây là một cống hiến đáng nể của dòng họ với tổ quốc.

Dù trong một địa bàn trung du, kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng các hoạt động sinh hoạt của chi họ rất ấm cúng, đoàn kết, quĩ khuyến học có trên 10 triệu đồng, trước năm học mới, các cháu có thành tích được họ khen thưởng. Đóng góp vào thành tích hoạt động của chi họ Trịnh Thượng Quất phải nói đến công sức và nhiệt tình của ông Trịnh Minh Toàn và các ông bà trong ban liên lạc của chi họ. Các sinh hoạt của 2 chi họ là hai anh em Thượng Quất, Thượng Lâm rất gắn kết, tình cảm.

Một số thông tin về chi họ Thượng Lâm và Thượng Quất chắc còn chưa đầy đủ, nhất là sự liên quan tới chi của ông Trịnh Tư, có con trưởng là Trịnh Thực, hiện đang giữ nhiệm vụ dòng trưởng của chúa Trịnh Bồng, hiện đang cư trú ở đâu và… Các thông tin, xin liên lạc về ông Trịnh Văn Định ( trưởng họ Thượng Lâm ), điện thoại 01642.521.198; và ông Trịnh Minh Toàn, thư ký chi họ, điện thoại : 01654.964.498.

Tuấn Dũng