15/09/2025 4:08:33 | Print

Ngày 30 tháng 7 năm 2025, đại diện Hội đồng họ Trịnh tỉnh Ninh Bình gồm ông Trịnh Viết Kỳ – Chủ tịch, ông Trịnh Vui – Phó trưởng ban tôn tạo đền Quan Thái Bảo, chị Trịnh Thị Ngọc – UVHĐ cùng các ông Bỳ Văn Tứ ( Trịnh Tứ- cố vấn HĐHTVN), Trịnh […]

Ngày 30 tháng 7 năm 2025, đại diện Hội đồng họ Trịnh tỉnh Ninh Bình gồm ông Trịnh Viết Kỳ – Chủ tịch, ông Trịnh Vui – Phó trưởng ban tôn tạo đền Quan Thái Bảo, chị Trịnh Thị Ngọc – UVHĐ cùng các ông Bỳ Văn Tứ ( Trịnh Tứ- cố vấn HĐHTVN), Trịnh Tuấn Dũng ( phụ trách trang trinhtoc.com)  tới dâng hương ở đền Quan Thái Bảo Trịnh Tú.

Quan Thái Bảo Trịnh Tú

Quan Thái Bảo Trịnh Tú là một trong tứ trụ triều đình nhà Đinh ( giai đoạn năm 968 đến năm 980). Trịnh Tú, Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Lưu Cơ là 4 bạn đồng niên, kết nghĩa bạn tâm giao cùng chí hướng với Đinh Bộ Lĩnh từ thời thiếu niên, chăn trâu và chơi trận cờ lau ở động Hoa Lư. Trịnh Tú khi trưởng thành là tướng của Đinh Bộ Lĩnh hùng cứ ở Hoa Lư thời nhà Ngô. Cả Đinh Điền, Lưu Cơ và Nguyễn Bặc cũng tham gia vào lực lượng này. Khi Nam Tấn Vương Ngô Xương Văn tử trận (965), 12 sứ quân nổi dậy xưng hùng bá, Trịnh Tú theo Đinh Bộ Lĩnh đánh dẹp.

Việt giám thông khảo tổng luận bình rằng:

“Đinh Tiên Hoàng nhân khi nước Ngô loạn mất, bình được mười hai sứ quân, trời cho người theo, thống nhất bờ cõi, dùng Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Lưu Cơ, Trịnh Tú làm người phù tá, sáng chế triều nghi, định lập quân đội, vua chính thống của nước Việt ta, thực bắt đầu từ đấy, kể về mặt dẹp giặc phá địch thì công to lắm!”

Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, tức là Đinh Tiên Hoàng, Nguyễn Bặc được phong làm Định quốc công (tức Tể tướng), Đinh Điền được phong làm Ngoại giáp, Lưu Cơ được phong làm Đô hộ phủ sĩ sư, Thái sư ở Đô hộ phủ, còn Trịnh Tú chức Thái Bảo.

Theo Đại Việt Sử ký toàn thư chép: “ Ất Hợi , Thái Bình năm thứ 6 ( 975), Mùa xuân, quy định áo mũ cho các quan văn võ. Trịnh Tú đem vàng lụa, sừng tê, ngà voi sang nhà Tống”.

Trong 5 lần sứ giả Đại Cồ Việt được Vua Đinh Tiên Hoàng cử sang giao bang với nhà Tống thì Trịnh Tú sang 2 lần, Hoàng tử Đinh Liễn sang năm 972, phò mã Trần Nguyên Thái sang năm 976 và năm 977 sử không chép tên sứ giả.

Nhà sử học Đinh Công Vĩ viết về việc Trịnh Tú đi sứ: “… sứ giả Đại Cồ Việt bước vào ngoại giao với một tư thế tự hào chưa từng thấy. Đã hết rồi cái thời xưng Tiết độ sứ, nhận tiết việt của phương Bắc …”.

Quan hệ giữa Đinh Tiên Hoàng với “tứ trụ triều Đinh” gồm “Điền – Bặc – Cơ – Tú” là sự gắn bó đẹp đẽ, bền chặt như kim cương, không gì phả vỡ nổi. Năm ông cùng năm sinh, cùng năm mất, cùng quê và cùng chí hướng. Năm 979, Đinh Tiên Hoàng và Nam Việt vương Đinh Liễn bị sát hại. “Tứ trụ” và nhiều vị quan khác như Phạm Hạp, Đinh Sài Bơi, Đỗ Huy, Lý Phả, Trình Minh, Lưu Lang, Lý Đài, Lương Tuấn, Võ Trung, Phạm Thành,… muốn giữ ngôi nhà Đinh cho ấu chúa, nhưng bị Lê Hoàn đánh thua: Đinh Điền chết tại trận, Nguyễn Bặc bị bắt sống đem về chém tại Hoa Lư. Còn Lưu Cơ và Trịnh Tú thì bị phục kích ở Bãi Vàng. Hai ông cùng hai bộ tướng chống cự quyết liệt, giết được bốn tướng của Lê Hoàn, nhưng cuối cùng bị quân đông hơn bao vây tiêu diệt. Thế là hai bên có tám tướng chết ở trận đó. Sau, dân làng Hoa Lư xây ” Bát long tự” sát phía đông Bãi Vàng (sông Hoàng Long) để thờ giải oan cho tám người.

Ca ngợi công lao của tứ trụ đại thần nhà Đinh, dân gian có câu:

“Bặc, Điền, Cơ, Tú hiên ngang.

Trịnh, Lưu sau lại Bãi Vàng hy sinh.

Hai người đi trước quang vinh

Hai người sau sáng lung linh cõi bờ.

Điền quân sự tham mưu Ngoại Giáp,

Bặc đứng đầu đền đáp nghĩa ân,

Lưu Cơ độ hộ sức thần,

Trịnh Tú ứng đối xa gần mến danh”.

Ngày nay ở Ninh Bình còn rất nhiều đền thờ Trịnh Tú và các vị quan trung thần khác.

Đền quan Thái Bảo Trịnh Tú

Ngài Trịnh Tú được lập đền thờ tại quê nhà ở xã Liên Sơn, Gia Viễn, Ninh Bình. Đền Quan Thái Bảo nằm ở xóm Trường Xuân, xã Liên Sơn, Gia Viễn là nơi thờ riêng cụ Trịnh Tú duy nhất ở Việt Nam. Nhiều nơi khác phối thờ cùng các vị tứ trụ triều Đinh là Đinh Điền, Nguyễn Bặc và Lưu Cơ.

Đền thờ Trịnh Tú tại xóm Trường Xuân, xã Liên Sơn, Gia Viễn, Ninh Bình nằm trong quần thể các di tích gắn với tuổi thơ và căn cứ ban đầu của Đinh Bộ Lĩnh ở 4 xã Gia Thủy, Gia Hưng, Liên Sơn, Gia Phú như đình Mỹ Hạ, đình Ngọc Nhị, động Hoa Lư, Thung Lau, đình Viến, đền thờ Lưu Cơ, đình Kính Chúc v.v…

Đền quan Thái bảo lâu ngày bị hư hại và bị hỏa hoạn cháy một phần . Bà con dân làng Trường Xuân không có ai họ Trịnh , nhưng đã cùng nhau góp công sức sửa chữa đền khỏi bị đổ nát. Do hoàn cảnh khó khăn, việc sửa chữa chỉ sơ sài, không đảm bảo lâu dài. Một số thân tộc Trịnh công đức xây tường bao, cổng…
Năm 2019, qua phản ảnh và đề xuất của một số thân tộc Trịnh ở địa phương( chị Trịnh Thị Ngọc, ông Trịnh Vui), ông Trịnh Duy Minh – CT HĐHT phía Nam đã kêu gọi phát tâm công đức được trên 70 triệu đồng theo ước tính của Ban xây dựng trên cơ sở tận dụng vật liệu cũ. Đồng thời,  HĐHT tỉnh Ninh Bình đã vận động các thân tộc phát tâm ủng hộ thêm toàn bộ gỗ , đá, và tiền để tôn tạo công trình khang trang hơn,đảm bảo bền vững lâu dài, kể cả việc phục chế tượng quan Thái Bảo bị cháy một phần và trang bị thêm nội thất. Gần đây, ông Trịnh Tiến Dũng đã ủng hộ thêm kinh phí, đền bù đất, mở rộng khuôn viên đang được chính quyền địa phương làm thủ tục cấp sổ đỏ. Đây thực sự là một công trình hội tụ được tâm đức của dân làng và thân tộc Trịnh ở Ninh Bình và cả nước .

Tượng Quan Thái  Bảo Trịnh Tú thờ trong đền tại Liên Sơn

Đền thờ hiện nay còn lưu giữ nhiều cổ vật có giá trị như: Pho tượng Quan Thái Bảo Trịnh Tú, khảm thờ, long ngai, bài vị, bát hương, chuông đồng và 03 sắc phong của các triều vua Nguyễn: Sắc phong số 1 ngày 08 tháng 6 nhuận niên hiệu Duy Tân năm thứ 5 (1911), Sắc phong số 2 ngày 25 tháng 7 niên hiệu Khải Định 9 (1924), Sắc phong số 3 ngày 25 tháng 7 niên hiệu Khải Định 9 (1924) cùng nhiều câu đối, hoành phi. Trong đó, câu đối vinh danh quan Thái Bảo Trịnh Tú viết bằng chữ Hán:

Phiên âm:

“Việt quốc vương Đinh lưu vạn thế

Thái bảo Trịnh gia bách thế vinh”

Dịch nghĩa:

“ Nước Việt vua Đinh lưu truyền muôn thuở

Họ Trịnh [quan] Thái bảo hiển vinh trăm đời”

Và Sắc phong của Vua Khải Định nhà Nguyễn năm 1924( bằng chữ Hán) :

Phiên âm:

“ Sắc Ninh Bình tỉnh, Gia Viễn huyện, Uy Viễn xã, Trung thôn, tòng tiền phụng sự nguyên tặng Đoan túc Dực bảo Trung hưng Tả hữu khuông quân doanh Tả hữu phủ đô đốc tán trị phụ quốc kiêm Thái bảo Định quận công Tôn thần. Hộ quốc tý dân, nẫm trứ linh ứng, tiết mông ban cấp sắc phong chuẩn hứa phụng sự. Tứ kim chính trực Trẫm tứ tuần đại khánh tiết, kinh ban bảo chiếu đàm ân, lễ long đăng trật, trứ gia tặng Quang ý Trung đẳng thần, đặc chuẩn phụng sự dụng chí quốc khánh nhi thân tự điển. Khâm tai!

Khải Định cửu niên thất nguyệt nhị thập ngũ nhật”.

Dịch nghĩa:

Sắc cho thôn Trung, xã Uy Viễn, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, từ trước đã thờ phụng vị Tả hữu Khuông quân Doanh Tả hữu phủ Đô đốc Tán trị phụ quốc kiêm Thái bảo Định Quận công, nguyên được ban tặng là Đoan túc Dực bảo Trung hưng Tôn thần. Thần bảo vệ cho nước, che chở cho dân, hiển rõ linh ứng, từng được ban cấp sắc phong, chuẩn cho thờ phụng. Nay vừa gặp dịp Trẫm mừng đại lễ tứ tuần (tức lễ mừng thọ 40 tuổi), đã ban chiếu báu ơn sâu, lễ trọng thăng bậc, xứng đáng tặng thêm mỹ tự cho thần là Quang ý Trung đẳng thần, đặc biệt chuẩn cho thờ phụng để ghi nhớ ngày quốc khánh mà tỏ rõ phép tắc thờ tự. Kính cẩn thay.

Ngày 25 tháng 7 niên hiệu Khải Định 9 (1924)”.

Với những giá trị về lịch sử, đền Quan Thái Bảo đã được xếp hạng là Di tích cấp tỉnh năm 2020.

Đền Quan Thái Bảo Trịnh Tú ở Liên Sơn

 

Đoàn dâng hương đền Quan Thái Bảo ngày 30/7/2025 ( ảnh: Trịnh Thị Ngọc)

 

Ninh Bình 30/7/2025

Bài: Trịnh Thường Dân