13/03/2005 3:54:56 | Print

Nhà ông Trịnh Doanh, trưởng tộc họ Trịnh thuộc dòng Chúa Trịnh Căn ở làng Yên Lộ Hà Đông có lắm thứ bắt mắt. Đầu tiên phải kể là cái cổng thâm thấp xây bằng gạch non hai trăm năm có ba chữ nhàn lai vãng nhưng ông đã cho khép lại làm cổng phụ mà đi theo lối cổng chính ngay cạnh có cụm chữ do chính ông viết quang minh chính đại môn

Có cái cổng chính này vì nó hợp với ngôi nhà bề thế trên nền cũ lợp ngói mũi hài. Với lại thời mới mà cứ nhàn lai vãng e không hợp lắm, hình như theo gợi ý của ông Trường Chinh những lần về thăm cụ Trịnh Bổng, thân sinh ra ông. Cụ Trịnh Bổng tức Lê Hoài Mỹ, sinh năm 1901, đảng viên từ năm 1933. Nhà cụ là nơi ăn ở đi về bí mật của ông Hoàng Văn Thụ những năm 1938 đến năm 1940. Sau đó là các vị Trường Chinh, Trần Đăng Ninh, Trần Quốc Hoàn trong những năm 1940- 1942. Tổng Bí thư Trường Chinh ở nhà cụ Trịnh Bổng lâu nhất… Thân gần với ông Doanh có nhiều người là lão thành cách mạng, là đảng viên cộng sản từ tiền khởi nghĩa như chị gái anh rể, cậu ruột…

Tôi lặng ngắm tấm chân dung áo the khăn xếp họa thân phụ cụ Trịnh Bổng là cụ Trịnh Bá Vững, Chủ tịch Hội Đông kinh Nghĩa thục vùng Hoài Đức. Rồi sau đó cụ có chân trong Việt Nam quốc dân Đảng mà người phụ trách trực tiếp là Nguyễn Thái Học. Rồi những tấm bằng có công với nước và nhỉnh hơn cả là tấm Huân chương kháng chiến hạng nhất. Những bức trướng nho nhỏ thêu tay của gia đình các ông Trường Chinh Trần Quốc Hoàn… trong dịp mừng thọ cụ Bổng. Những tấm ảnh đồng chí Trường Chinh thân thiết ngồi bên cụ Bổng và ông Trịnh Doanh đây. Cụ Bổng mất trước cụ Trường Chinh hơn hai tháng. Tất thảy những thứ ấy được bày ở mé trên bàn nước gian bên mà gian chính giữa giành cho bộ thờ đồ sộ vị Chúa thứ 4 nhà Trịnh là Chiêu tổ Khang vương Trịnh Căn như thời các cụ tổ như thời ông nội ông Trịnh Doanh vẫn thờ ở đúng vị trí trang trọng ấy!

Ông trưởng tộc thành kính ngó lên linh vị giọng khẽ khàng các cụ tôi truyền lại là nhiều Tổ mới có nước, có Tổ mới có mình! Cái tuổi bảy mươi lăm của ông chỉ là cái chớp mắt của vế đối mà ông tự tay viết kia Việt quốc đại trường tồn/ Trịnh gia lưu bất tận! Tổ ông xa xưa là vùng Sóc Sơn Biện Thượng nơi sinh vị Chúa tiên khởi Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm. Ông nói vanh vách về tổ mình như các sách ông đang có.

Tỷ như huân nghiệp giúp nước gây dựng cơ đồ nhà Lê của Trịnh Kiểm, bằng chất giọng sang sảng, ông trích hẳn điếu văn của vua Lê Anh Tông có in trong cuốn Việt nam khai quốc chí truyện một cuốn sử được viết dưới thời thịnh trị của các chúa Nguyễn, những triều đại được coi là đối địch với Đàng Ngoài, tác giả là nhà sử học Nguyễn Khoa Chiêm Tiểu tử là Lê mỗ xin kính cẩn dâng chén rượu trước linh cữu tôn nghiêm của Thái sư Thượng phụ tặng tước Minh Khang Thái vương khóc mà thưa rằng: Than ôi ngoài là thác nghĩa vua tôi trong là ơn sâu như phụ tử. Xưa tiểu tử hàn vi nhờ công của Thượng phụ kính được nhờ tiên đế qui mô lại khai sáng thêm bờ cõi của triều cũ. Hiểm nguy trăm trận trịnh trọng nỗi niềm. Trung nghĩa tỏ với thần minh, công nghiệp sánh tày vũ trụ. Mảng nghe tin xiết bao kinh hãi. Dang dở cuộc kinh dinh bốn biển một mình biết cậy vào ai. Mà ơn tư nuôi dưỡng một nhà vì đại nghĩa lòng sâu cảm mộ. Nay rót chén Dàng biệt nhân thiên cổ. Như tinh anh có thiêng xin giúp vì quốc tộ. Ô hô ! Đau thay cúi xin thượng hưởng… Vua đọc xong văn tế phục xuống khóc lớn. (Việt nam khai quốc chí truyện- NXB văn học, Trg. 38-39)

Nguyễn Hoàng nghe tin Trịnh Kiểm mất đã sai người đem lễ vật và dâng bài tán để tỏ bày tình anh em. Bài tán viết có đoạn Minh Khang Thái vương có tài Y Doãn Chu Công hùng dũng đảm lược mưu trí, giữ chắc đánh thắng, ứng biến vô cùng vạch gai góc phía Nam mở biên thuỳ phía Bắc. Khôi phục Triều Lê lập kỷ cương chế độ. Than ôi, nghìn quân dễ kiếm, một tướng khó tìm. Tiếc thay nửa đường đứt gánh chưa thoả ý xưa. Nhưng có Nguyên Công tiếp bước tài năng khả nối chí cha. Rạng tiếng Tổ tông thế là tốt đẹp…

Ông Doanh đã nhiều lần cất công về bái yết nơi thờ cúng Minh Khang Thái vương Trịnh Kiểm ở quê tổ là Phủ Trịnh nay là xã Vĩnh Hùng huyện Vĩnh Lộc Thanh Hoá. Chả biết xửa xưa nguy nga to đẹp thế nào nhưng bấy giờ, những năm đầu chín mươi, trước thời điểm Nhà nước công nhận Di tích Quốc gia đổ nát tiêu điều… Ông là người tích cực cùng Ban liên lạc của họ Trịnh ở Hà Nội, Hà Tây vận động bà con dòng tộc ông và mấy chi họ Trịnh ở vùng lân cận được một ít công đức để góp vào việc tu sửa sau này.

Việc độc đáo khi ấy là ông và Ban liên lạc cho vời mấy nhà sử học và các hoạ sĩ, nhà điêu khắc có tiếng để làm kỳ được bức tượng Minh Khang Thái vương Trịnh Kiểm! Bây giờ mỗi kỳ giỗ Ngài vào ngày 18 tháng Hai Âm lịch hàng năm, hậu duệ họ Trịnh ở khắp nơi trong nước (hiện tại đã nối mạng được các chi họ Trịnh ở hơn 400 làng xã ở Việt Nam) về bái yết vị Chúa tiên khởi ở Phủ Trịnh đều được chiêm bái bức tượng Ngài uy nghi rất hồn cốt ngự trên linh sàng gian chính của Phủ! Hơn mười năm đã qua đi từ khi có tượng vị Chúa tiên khởi ấy ở Phủ Trịnh nhưng ông Doanh vẫn chưa yên lòng mà đau đáu về một nỗi khác… Mười một vị Chúa, sau Minh Khang Thái vương phải có tượng chứ? Công huân hay là điều chi phải quấy của các ngài, lịch sử sẽ ghi nhận sẽ phán xét nhưng với hậu thế hậu duệ các Chúa Trịnh mỗi lần về chiêm bái Phủ Trịnh vắng đi các tượng Ngài sẽ vơi vợi đi rất nhiều ấn tượng ở nơi linh thiêng này?

Thế là ông Doanh và một số vị chức việc trong tộc họ bao năm nay đã lẳng lặng đi vận động công đức đi quyên góp cộng với tiền nhà bỏ ra đầu năm ngoái đã hòm hòm số tiền mà ông dự trù cho việc tạc tượng mười một vị Chúa còn lại! Cũng như công việc chuẩn bị lần tạc tượng Minh Khang Thái vương, ngoài những lần làm việc bàn soạn cụ thể với các nhà sử học, ông Doanh cho vời 5 hoạ sĩ ( có sự tham gia nhiệt tình của ông Lê Hải, họa sĩ Lê Quảng Hà, nhà sử học kiêm hoạ sĩ Trịnh Quang Vũ là người có nhiều công trình nghiên cứu về họ Trịnh) để có cái nhìn tổng quát và tương đối chuẩn mực khoa học về đường nét khuôn mặt cũng như y phục thời Lê- Trịnh của mười một vị Chúa. Sau gần nửa năm lùng tìm mua thứ gỗ mít loại tốt chuyên dùng cho việc tạc tượng, ông Doanh cùng nhóm hoạ sĩ nhà sử học có lòng sốt mến và tâm huyết với tiền nhân đã phó thác công việc cho kíp thợ mộc ở làng nghề Vũ Lăng thuộc huyện Thanh Oai chuyên chế tác các loại tượng nhất là tượng Phật, tượng danh nhân.

…Bữa tôi theo chân ông Doanh vào làng mộc Vũ Lăng thì tốp thợ đang hoàn tất bức tượng Thành tổ Nghị vương Trịnh Tùng. Như ông Doanh cho hay lẽ ra bức tượng vị Chúa này phải thực hiện đầu tiên nhưng phải để sau bởi nhiều nhẽ! Nghiệm đúng lời bài tán của Nguyễn Hoàng, sau vị Chúa tiên khởi Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm, có lẽ người làm vẻ vang huân nghiệp những năm tiếp theo là Nguyên Công tức Thành Tổ Nghị Vương Trịnh Tùng (1570-1623). Đánh bại được nhà Mạc với 20 năm cầm quyền khôi phục cơ đồ nhà Lê và bắt đầu từ đây tồn tại kiểu cai trị cả vua lẫn chúa. Chúa Trịnh Tùng ngự ở Thăng Long 33 năm tổng cộng cả chinh chiến lẫn hoà bình, cầm quyền 53 năm khi mất 74 tuổi. Một trong cái nhẽ khó ấy là phải lột tả phải thể hiện công huân và uy đức của vị Chúa thứ hai nhà Trịnh này.

Nghệ nhân Nguyễn Văn Tuất là rể họ Trịnh người phụ trách xưởng mộc phải cho vời nghệ nhân Nguyễn Văn Cảnh một tay thợ tài hoa. Việc vạc đẽo thô, thợ khác làm. Ông Cảnh chỉ chuyên về y, diện nghĩa là đường nét trên khuôn mặt và nếp áo. Công đoạn này khá lỉnh kỉnh và nhiêu khê. Không vội được. Chả biết nhà điêu khắc dân gian này có phải ăn chay hay tắm gội mỗi khi rờ vào đục vào chạm không nhưng không ít lần phải hương khói mỗi khi lựa chỉnh đường nét trên khuôn mặt các Ngài! Cẩn trọng như thế mà mỗi ngày ông Cảnh chỉ soi chừng vài chục nhát đục. Xong phần mộc là phần tắm sơn ta màu đen để làm nền cho sơn thếp. Mỗi một pho như thế tính từ gót chân lên đỉnh đầu trong tư thế ngồi chằn chặn mỗi vị đều 1,57m.

Tại sao có tỷ lệ thước tấc ấy? Ông Cảnh đáp vắn tắt đó là tỷ lệ chuẩn của người Việt ở tư thế ngồi cho dù là bậc quân vương. Một cô thợ dáng manh mảnh chặn chúng tôi lại trước một gian kho và nhã nhặn hỏi xem trong số các bác đây có vị nào hay bị sơn ăn? Thì ra họ đang sơn thếp. Thứ sơn sống cất từ Phú Thọ về được nấu kỹ với dầu và vài thứ hoá chất chi đó, người cơ địa không lành khi tiếp xúc thường bị sưng mặt lên gọi là dị ứng. Khi được biết chả sao thì cô cười vâng, sơn ăn tuỳ mặt. Ma bắt tuỳ người! Sau công đoạn sơn thếp là dùng sơn màu trang trí… Ông Doanh vẻ kính cẩn chỉ cho tôi bức tượng một vị râu tóc phơ phơ, vầng trán thanh tao và đường nhân trung rờ rỡ… Đó là Văn Tổ Nghị Vương Trịnh Tráng 1623-1657.

Công lao lớn nhất là ngoại giao. Trước đây, nhà Minh chỉ phong tước An Nam đô thống sứ cho các vua Lê Trung Hưng nhưng đến thời Trịnh Tráng, nhà Minh đã phong cho vua Lê Thần Tông làm An nam Quốc Vương và phong Trịnh Tráng làm Phó Vương. Chúa Trịnh còn có mối thâm giao với Alecxăng đơ Rôt, làm nhà cho ở trong 3 năm để ông này hoàn thành cuốn từ điển Việt- Bồ Đào Nha. Con gái Trịnh Tráng theo đạo Thiên chúa có tên Thánh là Caterines. Bên cạnh tượng Trịnh Tráng là những nét quắc thước của Hoằng Tổ Nghị Vương Trịnh Tạc (1657-1682). Công lớn đã quét sạch dư đảng của Mạc Kính Vũ ở Cao Bằng, thủy quân giỏi. Dùng Phạm Công Trứ làm quan tham tụng là một cố vấn cừ.

Tháng 7 năm Giáp Dần xin Vua Lê tiến phong cho con là Trịnh Căn làm nguyên soái tước Định nam vương nắm quyền thay cha. Chúa mất năm Tân Dậu (1682) nắm quyền 25 năm trải 4 đời vua Lê Thần Tông, Huyền Tông, Gia Tông, Hy Tông, thọ 77 tuổi. Mé trong toát lên vẻ kiêm ái nhân từ của vị Chúa thứ 4 Chiêu Tổ Khang Vương Trịnh Căn 1682- 1709. Con trưởng Trịnh Tạc. Dùng nhiều người tài như Nguyễn Danh Nho. Nguyễn Quý Đức. Nguyễn Tông Quai. Đặng Đình Tướng… Tháng 9 năm Mậu Tý, nhà Thanh sai sứ sang ban cho bốn chữ Trung hiếu Thủ bang (có lòng trung hiếu kính để giữ nước) Thương yêu dân chúng là việc đầu tiên trong chính sự.

Dân chúng có người vì quan sở tại hà khắc bọn quyền quý ức hiếp có người bị oan ức phải phiêu tán tha hương họ cần được vỗ về thương yêu mới phải (Lời Chúa năm Giáp Tý 1684 trong khi ra lệnh cho quan lại đi thị sát dân tình). Bằng nhiều cố gắng ngoại giao buộc nhà Thanh trả lại nhiều thôn ấp bị xâm lấn trước đó. Chỉnh đốn lại thể văn thi ở các khoa trường và bắt đầu đặt chức quan quản lãnh công việc ở Quốc Tử Giám. Năm Kỷ Sửu 1709, Trịnh Căn mất, giữ phủ Chúa được 28 năm. Sử gia đương thời bình : Về chính trị thưởng phạt rõ ràng mối rường chỉnh đốn sửa sang nhiều việc nhiều danh sĩ người tài ở Bắc Hà được trọng dụng. Đời tư không có gì đáng chê. Mất lúc 77 tuổi. (Toàn thư). Ngay cạnh là sắc diện hồng hào thư thái của Huy Tổ Nhân Vương Trịnh Cương (1709-1729) con trưởng Tấn Quan Vương Trịnh Bính, chắt của Trịnh Căn được chọn để nối nghiệp Chúa. Sự lựa chọn này có tính nguyên tắc trực hệ vừa do công lao của hai quan đại thần có tiếng thời Lê Trịnh là Nguyễn Quý Đức và Đặng Đình Tướng tiến cử.

Tháng 9 năm Giáp Ngọ khi được tiến phong đại Nguyên soái Tổng quốc chính (1714) Trịnh Cương vào bái yết Thái miếu và chầu vua Lê được coi là biết điều không quá mức lấn quyền như các chúa khác.

Trịnh Cương rất chăm chỉ lo toan việc nước. Chúa trọng dụng ba đại thần còn rất trẻ là Lê Anh Tuấn- Nguyễn Công Cơ- Nguyễn Công Hãng. Có khi giữa đêm Chúa còn đánh thức hai ông đến bàn việc. Nhiều buổi bàn việc kéo dài qua trưa là sự thường.

Người ta khuyên dùng màu vàng thay cho màu tía. Chúa nói màu vàng là màu Vua mình dùng màu tía là được rồi! Gia thuộc họ Trịnh có quân riêng nhưng Trịnh Cương cho giải tán.

Năm 1724 Trịnh Cương được thay vua tế đàn Nam Giao. Người đương thời rất tin phục! Những điều yết lên bảng phải xuất phát từ lẽ công bằng cả loạt đều cùng một giọng. Người nào yết phép theo ý riêng mình khen chê bậy bạ sẽ trị tội (Lời Chúa Trịnh Cương).

Chúa cho tổ chức thi cử lại đánh hạng những kẻ gian lận hoặc nhờ chạy chọt. Có lần Chúa cho đánh rớt hạng 28 người, trong đó có cả con tham tụng Lê Anh Tuấn, con Huân Quận công Đặng Đình Giám … Bọn này được đưa xuống Pháp đình trị tội thật nặng!

Nguyễn Công Cơ vì dám nói thẳng được phong chức Thiếu bảo. Tháng 10 năm Đinh Mùi (1727) còn tự soạn bài Bảo huấn để răn dạy con. Về già Chúa hay đi tuần du viễn cảnh. Năm Kỷ Dậu (1729) Chúa đi chơi chùa Phật Tích cảm nặng rồi mất.

Một vị Chúa có sắc diện nhẹ nhõm thanh tao là Dụ Tổ thuận vương Trịnh Giang (1729-1740) con cả Trịnh Cương. Sau 6 năm quyền bính, Chúa nhường quyền cho em là Doanh 17 tuổi (Bính Thìn-1736) còn mình rảnh rang ăn chơi…

Xây cất xong cung quán chùa chiền, Chúa càng thích du ngoạn… Người bấy giờ đã bảo các chùa cổ danh sơn chỗ nào cũng có vết xe dấu ngựa nhà Chúa! Chúa thường đóng hành cung ở Quế Trạo huyện Quế Dương Bắc Ninh. Thường bị hoạn quan Hoàng Công Phụ thao túng.

Nhân một lần bị sét đánh nên chúng đào đất làm hầm cho Chúa ở gọi là cung Thưởng trì tới hơn 20 năm!

Năm Canh Thân 1740, Trịnh Doanh lên ngôi Chúa lấy hiệu là Minh Đô Vương. Trịnh Giang ở ngôi Chúa được 10 năm cộng 20 năm ở cung Thưởng trì thọ 51 tuổi.

Vị Chúa thứ bảy đang để nánh ra một góc chờ sơn thếp là Nghị tổ Ân vương Trịnh Doanh (1740-1767) Trịnh Doanh con thứ 3 của Trịnh Cương. Trịnh Giang cầm quyền lâu mà vẫn chưa có con nối dõi nên truyền ngôi cho em là Doanh…. Quan hệ giữa hai anh em khá hòa thuận…

Trịnh Doanh là một tướng tài. Nhưng lỗi lầm là quá tin dùng quân Thanh Nghệ và hậu hoạ nảy sinh là nạn kiêu binh. Lịch sử ghi nhận những năm Chúa nắm quyền là những năm đất nước ổn định và thịnh đạt. Tháng Giêng năm Đinh Hợi (1767) Trịnh Doanh mất. Giữ ngôi Chúa 28 năm.

Con trưởng của chúa Trịnh Giang, Thánh tổ Thịnh Vương Trịnh Sâm (1767-1782). Cứng rắn thông minh quyết đoán. Từ nhỏ Trịnh Sâm đã được học hành đến nơi đến chốn.

Đây là vị Chúa mà hậu thế đã tốn không ít giấy mực và những lời bàn. Văn võ kiêm tài? Bạo chúa? Minh chúa? Nhưng nói gì thì vẫn là vị Chúa độc đáo nhất vì đã để lại hàng trăm bài thạch thi- thơ khắc trên đá hiện còn giăng giăng từ Bắc tới Nam! Lại liên tài. Thù tạc ngâm vịnh, quan hệ như bạn bè với những danh sĩ như Nguyễn Khản, anh của thi hào Nguyễn Du… Năm Tân Sửu 1781 mất thọ 44 tuổi, 16 năm ở ngôi Chúa.

Vị Chúa thứ 9 mệnh yểu là Điện đô vương Trịnh Cán, ở ngôi được một tháng thì bị kiêu binh hạ bệ.

Vị Chúa thứ 10 là Đoan Nam Vương Trịnh Khải (1782-1786). Trịnh Khải là con trai đầu của Trịnh Sâm. Tháng 6 năm Bính Ngọ 1786, nghĩa quân Tây Sơn của Nguyễn Huệ ra Bắc… Trịnh Tông bị bắt và đâm cổ tự tử. Làm Chúa chưa được 4 năm thọ 24 tuổi!

Vị Chúa cuối cùng có khuôn mặt đăm đăm thương khó là Yến Đô Vương Trịnh Bồng. Làm Chúa tròn được một năm, từ tháng 9 năm 1786 đến tháng 9 năm 1787. Có thể nói đây là vị Chúa hội đủ kha khá bi kịch! Bồng không muốn làm Chúa đã định đi tu… Nhưng tu cũng chả xong. Lẩn lút chạy về Hữu Lũng. Rồi Lạng Sơn, Cao Bằng… Chúa đã từng than Giàu sang ở kiếp phù sinh đều là cảnh mộng. Bởi vậy ngày xưa đã có người thề xin đời đời đừng sinh vào nhà đế vương!

Dằng dặc 249 năm phụng sự các vương triều nhà Lê của 12 vị Chúa Trịnh đã được ông Trịnh Doanh một hậu duệ của Chúa Trịnh Căn và mấy vị khách chắp nối như thế trong âm thanh cưa đục rộn rã của làng nghề Vũ Lăng thời kinh tế thị trường!

Tôi nán lại lâu hơn để nghe thêm chuyện việc thiện, việc tâm linh có sức lây lan… Khi nghe tin có việc dựng tượng, nhiều chi họ Trịnh, nhiều người hằng tâm hằng sản từ Hà Nam từ Ba Vì, Hà Nội… đã tự nguyện tìm về chỗ ông Doanh. Có người chả biết nói thực hay vui là họ được báo… mộng!?

Nhưng việc hơn mười hai triệu đồng trong một sớm mà các ông Trịnh Cao Sơn, Trịnh Thế Tài cung tiến cho việc làm tượng là có thực! Tôi cũng nghe thêm thủ tục cuối cùng của việc chế tác tượng là yểm vào sau lưng mỗi vị các thứ linh vật như vàng bạc ngọc trai…

Hoà thượng Thích Đạo Hoà trụ trì chùa Phúc Lâm gần chùa Thày sẽ chủ trì lễ yểm tượng này. Vị hoà thượng họ Trịnh này đã tình nguyện chịu phí tổn cho thủ tục hôm hành lễ.

Kế hoạch đón tượng mười một vị Chúa vào Phủ Trịnh ở quê Biện Thượng đúng dịp giỗ Minh Khang Thái vương mười tám tháng Hai Âm lịch cũng được bàn soạn kỹ càng. Bí thư Huyện uỷ Vĩnh Lộc Nguyễn Xuân Dũng, Chủ tịch quê Chúa xã Vĩnh Hùng Hoàng Đình Nghị đã cất công ra ngoài này chứng kiến và đang phát biểu sự cảm mến trước sự hằng tâm hằng sản của ông Doanh của bà con họ Trịnh ngoài này đã và đang làm phong phú thêm nơi thờ phụng của một Di tích lịch sử quốc gia!

Huyện nghèo Vĩnh Lộc đang đi lên đang chuyển mình bằng du lịch nữa. Con số khách về Vĩnh Lộc mỗi ngày một nhiều để tham quan hơn 100 danh lam thắng tích trong đó hơn mười hạng mục được xếp hạng là Di tích quốc gia, Phủ Trịnh đang là điểm nhấn điểm nối trong một chuỗi di tích mà mỗi danh lam thắng tích chỉ cách nhau vài cây số như di chỉ khảo cổ và vườn tượng Đa Bút, Động Tiên Sơn, thành nhà Hồ, đền Hoàng Đình ái, Nghè Vẹt, Đền nàng Bình Khương, động Hồ Công, đàn tế Nam Giao, đền Trần Khát Chân, đền Tống Duy Tân, Hoa Long tự vv…

Tôi mường tượng chỉ ít hôm nữa thôi, chiếc xe con của Bí thư Huyện uỷ Vĩnh Lộc sẽ đích thân đưa vị hoà thượng trụ trì Tường Vân tự một ngôi chùa thiêng của đất Vĩnh Lộc cạnh Đàn Tế giao của Hồ Quý Ly ra ngã ba giao hoà giữa đường cái số một và đường 217.

Nơi ngã ba ấy, đoàn xe chở tượng Chúa từ Hà Tây vào do ông Doanh phụ trách sẽ chờ để vị hoà thượng đón rước mười một pho tượng Chúa về Phủ Trịnh làm lễ hô thần nhập tượng … Sự sốt mến ấy chừng như cũng làm sáng thêm cái ý của ông Doanh rằng có tổ mới có mình và có nhiều tổ thì mới có nước vậy?

Làng Lon, tiết Thanh minh

Xuân Ba (Theo https://www.tienphong.vn/xa-hoi-phong-su/chuyen-ruoc-muoi-mot-vinbsp-chua-trinh-ve-que-bien-thuong-3919.tpo)