24/07/2018 1:59:23 | Print

Tôi có cơ duyên được cầm trên tay cuốn sách " Họ Trịnh - Dòng ngoại tộc Lê Thái Tổ của tác giả : Trịnh Duy Tuân, chủ biên vừa mới xuất bản. Cũng vì cảm mến một người của dòng họ đã không quản thời gian, tuổi tác, niềm đam mê, đã dày công sưu tầm, nghiên cứu tài liệu để cho ra mắt một cuốn sách về một dòng họ đã được sử sách lưu truyền trong dòng chảy của lịch sử Việt Nam: Dòng họ Trịnh Khắc, gốc ở xứ Thanh.

Cuốn sách là lời tri ân với liệt tổ, liệt tông mà tác giả cùng nhóm nghiên cứu, như một nén tâm nhang tưởng nhớ đến tiền nhân đã lập nên dòng họ Trịnh Khắc. Sau nhiều năm nghiên cứu, hơn 300 trang sách đã đến được với con cháu gần xa của dòng họ và bạn bè. Thành quả này là công sức của rất nhiều người trong dòng tộc đã hết lòng vì Lịch sử của dòng họ.

Có thể nói, họ Trịnh ở Việt Nam đã được biết đến với sáu dòng khác nhau, đều xuất phát từ xứ Thanh. Tuy nhiên, dòng họ Trịnh Khắc chưa được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Là một giáo viên dạy văn, lại có vốn chữ Hán – Nôm, với đam mê tìm tòi, ông Trịnh Duy Tuân và cộng sự đã tiếp cận những trang gia phả, sắc phong của dòng họ. Những tư liệu ấy ngày càng mai một, khá nhiều con cháu không hiểu. Chính về điều này thôi thúc Tác giả phải làm một điều gì đó đóng góp cho dòng họ.
Dòng họ Trịnh Khắc, mà ngài Thủy tổ là cụ Trịnh Khắc Phục đã được chính sử ghi chép trong : ” ĐẠI SỬ VIỆT KÝ TOÀN THƯ “; ” LAM SƠN THỰC LỤC “…Bên cạnh đó là Gia phả của dòng họ, những sắc phong của triều đình hay hành trạng, công lao của cụ được khắc ghi vào bia đá.

Chính những tư liệu này đã thôi thúc Tác giả tìm cách giải mã những tư liệu của tiền nhân. Được sự ủng hộ của bà con dòng tộc cùng nhiều nhà nghiên cứu như Tiến sỹ Lê Hồng Phong, Trường Đại học Đà Lạt. sau nhiều năm nghiên cứu, ” HỌ TRỊNH – DÒNG NGOẠI TỘC LÊ THÁI TỔ ” đã được xuất bản. Cuốn sách góp phần cung cấp thêm tư liệu về con cháu dòng họ Trịnh ở xứ Thanh. Bên cạnh đó còn cung cấp cho bạn đọc một cách nhìn mới về vai trò của dòng họ Trịnh Khắc, dòng họ ngoại của Lê Thái Tổ đã đóng góp nhiều công lao trong tiến trình Lịch sử Đại Việt.

Thanh Hóa là mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi phát tích của nhiều Triệu đại như : Tiền Lê, Hồ, Hậu Lê, Trịnh, Nguyễn. Vì vậy có không ít những công trình nghiên cứu về mảnh đất, con người nơi này. Tuy nhiên, nghiên cứu dòng họ Trịnh với tư cách dòng ngoại tộc Lê Thái Tổ thì đây là công trình đầu tiên được công bố. Với nhiều thông tin bổ ích từ chính sử, văn bia, gia phả, sắc phong …tác giả công bố, dịch thuật thực sự là đáng tin cậy. Bởi lẽ theo nghiên cứu của Tiến sỹ sử học người Nga V, Antoshenco trong báo cáo tại hội nghị quốc tế Việt nam học thì ” Công lao của dòng họ này còn một phần bị bỏ sót do quan niệm cũ của quan chép sử thời xưa “.

Không chỉ cung cấp cho họ Trịnh xứ Thanh nói riêng và họ Trịnh ở Việt Nam nói chung về lịch sử, cội nguồn của dòng họ, công lao to lớn của các bậc tiền nhân đối với nhà Hậu Lê, công trình này còn làm sáng tỏ nhiều vấn đề mà lịch sử còn bỏ ngỏ, đó là mối quan hệ của dòng tộc trong sự nghiệp kháng chiến chống giặc Minh, hay thế thứ con cháu trong nhiều thế hệ đã được biên phả. Thông qua tư liệu Hán – Nôm mà tác giả đã dày công sưu tầm với chính sử đã từng đánh giá : Dòng họ cụ Trịnh Khắc Phục là dòng họ công thần hạng nhất, danh vọng trên đời “. Cụ thể đó là khi Lê Lợi dấy binh khởi nghĩa thì : ” Cả họ ngoại đã theo ông ( Trịnh Khắc Phục ) bình định giặc Minh “.

Sau khi thu phục được giang sơn, dòng họ lại có nhiều người được bổ nhiệm làm Đại thần phục vụ cho công cuộc tái thiết Triều Lê như Trịnh Khắc Phục, Trịnh Duy Thuân…Công lao của các cụ không những được lưu truyền tại bản triều mà các đời sau cũng không quên. Đó là cụ Trịnh Duy Thuân đã được Triều đình nhà Nguyễn đưa vào thờ trong : Phục miếu lịch đại đế vương.

Sử quan bản triều đã quan tâm nhưng ít nhiều vẫn còn thiếu sót trong việc ghi chép, đánh giá công lao của con cháu họ Trịnh Khắc. Do đó việc nghiên cứu về vai trò của dòng họ vẫn phải còn được các nhà nghiên cứu lưu tâm. Có thể nói công trình này là bước gợi mở cho hướng nghiên cứu tiếp theo về vai trò của những nhân vật thuộc dòng họ Trịnh Khắc Phục trong bối cảnh lịch sử, văn hóa Việt nam, về mối quan hệ của hai họ Trịnh – Lê đã được khởi nguồn từ trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh.

Hy vọng rằng, công trình nghiên cứu này góp phần làm sáng tỏ nhiều điều về một dòng họ ngoại được ban Quốc tính đã có nhiều công lao đối với sự nghiệp kháng Minh, phò Lê những buổi gian nan ở vùng núi Lam Sơn.

Qua nghiên cứu của nhóm tác giả, dòng họ Trịnh Khắc xứng đáng được lịch sử tôn vinh như những nhánh của dòng họ Trịnh khác ở vùng đất xứ Thanh.

Tháng 5 năm 2018
Tiến sỹ Nguyễn Huy Khuyến, Trường Đại học Đà Lạt.
Nguyenkhuyen.vnn@gmail.com