07/07/2015 4:25:51 | Print

Nội dung Gia phả cần đề cập các phần sau: Bìa của bản Gia phả; Lời tựa; Ông tổ, cách xác định ông Tổ; Vấn đề hôn nhân, huyết thống, quan hệ thân thích; Phả ký; Phả hệ và Phả đồ.

1. Bìa

Hiện có rất nhiều cuốn Gia phả có trang bìa được trình bày khác nhau. Một trang bìa ( mẫu ) được trình bày như sau:

GIA PHẢ
HỌ TRỊNH

THÔN ĐÔNG, XÃ QUẢNG BỊ, HUYỆN CHƯƠNG MỸ
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ất Mùi – 2015

Không nên viết: Đại tộc phả hoặc Gia phả dòng họ Trịnh… Thông tin sau đó là địa chỉ Tổ quán của họ đang sinh sống, Người tra cứu, tìm dễ dàng nhận ra dòng họ này một cách thuận lợi nhất. Cũng không nên đặt chữ Hán- Việt như: Trịnh tộc thế phả…

2. Lời tựa

Đây là lời mở đầu của cuốn Gia phả mà người được ủy quyền của dòng họ viết. Mở đầu cần nêu: Vị trí của Gia phả với dòng họ và xã hội. Khái quát nguyên nhân dựng bộ Gia phả. Bố cục của bộ Gia phả, quá trình thực hiện. Kết quả thực hiện, các ưu, khuyết khi làm. Kêu gọi con cháu bổ sung, giữ gìn, cám ơn sự cộng tác, giúp đỡ. Cuối cùng là ngày tháng hoàn thành và tên người chủ trì, những thành viên tham gia.

Ví dụ: Cây có cội, nước có nguồn, người có tổ tông. Đó là nghĩa câu nói của người xưa “ Mộc bổn thủy nguyên, Nhân sinh hồ tổ”. Mỗi người sinh ra đều có tổ tiên, ông bà, cha mẹ, cũng như loài chim trên cành có tổ ấm, cũng như mọi dòng sông, con suối đề có ngọn nguồn của nó. Mỗi Quốc gia đều có sử ghi lại những thăng trầm, hưng thịnh. Nhà có phả để ghi chép lại sự thịnh suy của một dòng họ. Con người Việt Nam rất cọi trọng lễ nghĩa. Mỗi gia đình dù ở nơi đâu, làm nghề gì, dù sang hay hèn đều có tổ tiên để thờ phụng, giỗ chạp và đề có Gia phả để ghi chép thế thứ, quan hệ thân tộc, năm sinh, ngày mất, tập quán phong tục gia đình. Đó là kỷ vật quí báu của dòng họ mình, chỉ cần giở từng trang gia phả, mọi người sẽ thấy những thế hệ hiện ra mồn một. Con cháu cứ việc soi vào đấy mà suy ngẫm và vun đấp nền gia phong, ghi lấy đạo nghĩa của tiền nhân trong cuộc sống.

3. Xác định đời 1 ( Cụ tổ ) và các đời tiếp theo.

Trong bộ Gia phả, điều bắt buộc và trước tiên để dựng là phải biết vị tổ đời 1 và Tổ quán. “Tam đại thành quán” là một qui ước xưa. Bắt đầu từ cụ Tổ ( đời 1 ) sẽ viết được các đời nối tiếp các con, cháu để tạo ra một bộ gia phả. Tổ quán là nơi sinh tụ của dòng họ, là nơi ông bà Tổ đời 1 thiên cư đến lập nghiệp, sinh con, để cái, lưu truyền nòi giống qua các đời sau. Tổ quán là nơi nuôi sống và bao bọc của dòng họ. Vì thế, địa chỉ thôn, xóm, ấp, bản là nội dung của

Tổ quán.

Thường cứ 100 năm thì tương ứng với 4 đời. Nó liên quan chặt chẽ với các diễn biến lịch sử và mối quan hệ giữa các thành viên trong họ, biết người này, sẽ có thể suy đoán đến người kia. Mỗi gia đình trong họ là một tổ chức nhỏ nhất, sau cùng của dòng họ, là gia đình huyết thống gần nhất.

4. Tìm hiểu hôn nhân, huyết thống ( di truyền ), quan hệ thân thích.

Hôn nhân và di truyền là hai yếu tố cơ bản, đặc trưng của việc hình thành dòng họ. Hôn nhân là ngẫu nhiên, di truyền là là tất yếu, hai vấn đề đó sẽ ảnh hưởng tới các mối quan hệ xã hội, dòng họ và gia đình.

5. Viết phả ký

Phả ký là nội dung cơ bản của lịch sử dòng họ, Phả ký cần mô tả dòng họ toàn diện, tỷ mỉ từ vị khởi tổ đến từng đời, có thể đề cập tới tư tưởng, hành vi của họ với dòng họ và xã hội, cần có các quan điểm khoa học- lịch sử. Cần chú ý các phẩm chất: cần cù, thông minh, đoàn kết, ý thức cộng đồng, lòng nhân ái, sáng tạo, bản sắc dân tộc. Phản ánh đầy đủ lịch sử của dòng họ từ đời 1 đến nay và hướng xây dựng dòng họ theo quan điểm mới, tiến bộ..
Phả ký sẽ thể hiện trình độ hiểu biết về lịch sử, địa lý, dân tộc học của người dựng phả. Để bài ký được hoàn hảo, đòi hỏi kỹ năng, kỹ thuật, tổng hợp và cái tình người của người viết, vì Gia phả là một ấn phẩm hết sức thiêng liêng.

6. Thực hiện Phả hệ, Phả đồ

a. Phả hệ. Là ghi hệ thống tuần tự các đời. Chi Trưởng ghi trước, chi thứ ghi sau. Con cả ghi trước, con thứ ghi sau. Trong khung, ghi tên họ cả chồng và vợ, ghi năm sinh, năm mất, ký sự , ngày giỗ, hành trạng, công tích của từng người. Có ghi đến con dâu, con rể.

b. Phả đồ: Có nhiều cách thể hiện như trình bày dạng cây là phổ biến. Hiện một số điểm tin học có phần mềm để thực hiện, phương pháp này dễ tra cứu, khoa học.

Trịnh Dũng