02/04/2015 10:39:25 | Print

Đầu thời Trung hưng, từ khi Minh Khang Thái Vương Trịnh Kiểm cử Đoan Quận Công Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thận Hoá sau kiêm cả Quảng Nam, đời sau nối nhau giữ việc quân tự đặt quan lại, mở mang trông coi xứ đằng Trong Họ Nguyễn cát cứ một phương..

Nguyễn Cư Trinh hiệu là Đạm Am, người làng An Hoà, huyện Hương Trà. Cụ tổ 6 đời là người họ Trịnh tên Cam, người Phù Lưu, huyện Thiên Lộc, làm thượng thư bộ binh triều Lê sơ. Khi Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê thì lánh ở Thuận Hoá, cha là Đăng Đệ mới đổi sang họ Nguyễn làm quan thời Tộ quốcCông, trải chức tri huyện, ký lục..

Nguyễn Cư Trinh thủa nhỏ rất thông minh, thi đỗ sinh đồ, được bổ tri phủ. Thời Hiểu Quốc Cỗng ưng Vương được bổ tuần phủ Quảng Ngãi, ký lục dinh Bố chính. Ông nói năng bặt thiệp, có nhiều mưu hay, nói nhiều lẽ phải. Năm Quí Dậu đi đánh Cao Miên được giữ chức tham mưu, điều quân năm dinh có nhiều cơ mưu trí lược, lại quyết đoán trù tính mọi việc rất rành rọt nên thu phục được 3 vạn quân Côn Man ở Thuận Thành, bắt vua cao Miên là Ông Nguyên hàng phục.

Ở Gia Định, Hà Tiên tiếng tăm ông lừng lẫy. Ông trấn thủ biên giới 11 năm, Năm Ất Đậu, Chúa nguyễn Phúc Nguyên triệu ông về làm Bộ Lại. Mấy năm sau thì ông mất.

Nguyễn Cư Trinh học rộng, thơ hay; khi ông đóng dinh ở Bình Thuận, thường cùng Mạc Thiên Tứ làm thơ nói nên ý chí của mình. Nghe người xưa học thế này : Lấy gò ĐẠO để làm thịt, nghiêng vực ĐỨC để làm rượu, kết trăn NẾT để làm nhà. họp muôn LÀNH để làm mũ áo.

Nói cái nên nói thì bao giờ cũng đúng. Làm cái đáng làm ở lúc đáng làm thì không việc gì là không nên…

NGUYỄN ĐĂNG THỊNH là chú Nguyễn Cư Trinh cũng học rộng văn hay, đỗ khoa thi hương, trải các chức: tri huyện, cai bạ, nha uý, tước phong Hương danh hầu.

Trong các biến cố lịch sử, nhiều người gốc Trịnh đã đổi sang các họ khác như : Nguyễn, Lê, Trần, Phạm Dương, Đỗ, Bùi, Vũ, Võ… Đây là vấn đề mà các nhà nghiên cứu tộc phả cần lưu tâm, nhất khi tiếp cận các nghiên cứu nhân chủng học hiện đại như tế bào, gien AND…